Patron fiyat artırımı planını üst revize etti

Rapor, birtakım kesimlerde taban fiyat ve altında fiyat alanların toplam çalışanlara oranının yüzde 72’yi aştığını da ortaya koydu.

Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal’ın açıkladığı 2021 yılının birinci enflasyon raporunda “Türkiye’de Fiyat Dağılımı ve Fiyatların Enflasyona Etkisi” bahisli bir araştırmaya da yer verildi. Türkiye’de fiyat gelişmeleri açısından izlenen en kıymetli göstergelerden birinin taban fiyat olduğu vurgulanan raporda, minimum fiyatın, talebin yanı sıra büyük ölçüde maliyet kanalıyla enflasyonu etkilediği, ayrıyeten özel dal fiyat artışları için de referans niteliği taşıdığı belirtildi.

Araştırmada, taban fiyatın yüzde 10 altında ve üstünde fiyatla çalışanlar minimum fiyatlı olarak kabul edildi. Minimum fiyatın yüzde 10’undan daha az fiyatla çalışanlar ise taban fiyat altı fiyatlı olarak değerlendirildi.

Buna nazaran, tarım dışı dallarda çalışan ücretlilerin yüzde 42.8’i minimum fiyat ve altı çalışanlardan oluşuyor. Bu oran sanayi dalında yüzde 50.0, inşaatta yüzde 53.9, hizmetlerde ise yüzde 39.1 olarak hesaplandı.

GİYSİ VE TURİZMDE 100 PERSONELDEN 72’Sİ TABAN FİYAT VE ALTINDA FİYATLA ÇALIŞIYOR

Hizmet dalında minimum fiyat ve altı fiyatla çalışan oranı başka ana dallara nazaran daha düşük görünmekle birlikte, alt kalemler prestijiyle değerli ölçüde farklılaşmakta olduğu vurgulandı. Örneğin, konaklama ve yiyecek hizmetlerinde bu oran yüzde 72’ye ulaşıyor. Kamu çalışanları da hizmet kesimine girdiği için hizmet bölümünde ortalama oran düşük görünüyor.

İmalat sanayiinde taban fiyatlı ve altı çalışanlar incelendiğinde ise giysi, dokuma, besin ve deri kesimlerinde minimum fiyat ve altı çalışanların oranı daha yüksek görünüyor. Minimum fiyat ve altında fiyatla çalışanların oranı en yüksek yüzde 72.2 ile giysi bölümünde kaydedildi.

MİNİMUM FİYATA EN HASSAS KESİM KONAKLAMA VE YİYECEK HİZMETLERİ

Maliyet taraflı enflasyon baskısı hesabında minimum fiyata hassasiyet konusunda bölümlerin emek yoğunluk derecesinin değer taşıdığı vurgulanan raporda, TÜİK’in bilgilerine dayanarak evvel işçi maliyetinin üretim kıymetine oranı hesaplandı. Sonrasında ise o kesimde taban fiyatla çalışanların oranı ile kesimde üretim maliyetleri içinde işçi maliyetine bakılarak bir hesaplama yapıldı. Buna nazaran, Türkiye’de taban fiyata en hassas dallar sırasıyla konaklama ve yiyecek hizmetleri, insan sıhhati hizmetleri, toptan ve perakende ticaret, idari ve dayanak hizmet faaliyetleri, giysi, mobilya ve deri dalları olarak belirlendi.

PATRON FİYAT ARTIŞ SAYISINI YÜZDE 21.8’E ÇIKARDI

Taban fiyatın iktisat genelinde fiyat artışları için değerli bir referans niteliğinde olduğu kaydedilen raporda, minimum fiyatın yanı sıra geçmiş periyot enflasyonu ve iktisadın döngüsel durumunun da fiyat artışları üzerinde değerli bir tesire sahip olduğu kaydedildi.

Araştırma kapsamında firmalarla aralık ve ocak aylarında gerçekleştirilen saha görüşmesinde, 2021 yılında fiyatlarda ne kadar artış yapacakları soruldu. Aralık ayındaki görüşmede firmaların 60’tan fazlası 2021’de yüzde 10-15 aralığında, yüzde 20’den fazlası ise yüzde 16-20 aralığında fiyat artırımı planladığını bildirdi.

Taban fiyatın yüzde 21.56 oranında artırılmasının akabinde ocak ayında tıpkı firmalarla gerçekleştirilen ankette bu sefer firmaların yüzde 70’ten fazlası yüzde 21-25 aralığında fiyat artırımı yapacağını açıkladı.

MİNİMUM FİYATTAKİ 1 PUANLIK ARTIŞ ENFLASYONU 0.2 PUAN ARTIRIYOR

Raporda, çeşitli yollara nazaran taban fiyattaki artışın enflasyona tesiri hesaplandı. Buna nazaran, taban fiyata gelen yüzde 1’lik artış yıl sonunda tüketici enflasyonunu 0.06 ila 0.08 puan yükseltiyor. Tesir büyük ölçüde iki çeyrek içerisinde tamamlanıyor. Çalışan kişi başına fiyat dikkate alındığında ise minimum fiyattaki yüzde 1’lik artışa tüketici enflasyonunun verdiği reaksiyon 0.10 puan oluyor. Fiyat ve istihdam tesirini birlikte içeren toplam işgücü ödemeleri üzerinden hesaplama yapıldığında ise taban fiyattaki 1 puanlık artış tüketici enflasyonunu bir yıl sonunda 0.2 puan artırıyor.

Raporda, ücret-enflasyon ilgisine dair iddialara ait belirsizliğin yüksek olmasının, siyaset çıkarımlarında bulunurken temkinli hareket etmeyi gerektirdiğine dikkat çekildi. Salgın devrindeki sektörel ayrışmalar, istihdam ve çalışılan saat ortasındaki bariz farklılaşmalar, işten çıkarma yasakları ve kısa çalışma ödeneği uygulamasının, enflasyon üzerindeki fiyat kaynaklı tesirlerin ölçümünü zorlaştırdığı vurgulandı.

Salgından en olumsuz etkilenen ve tıpkı vakitte taban fiyata hassaslığın yüksek olduğu konaklama hizmetleri ve giysi kalemlerinde enflasyonun görece düşük seyrettiği kaydedilen raporda, bu ve gibisi dallarda salgın devrine has talep şartlarının maliyet geçişkenliğini sınırlasa da geçen yıl yaz aylarında olduğu üzere açılmayı takiben bilhassa hizmet bölümlerinde ünite maliyet kaynaklı baskıların tesirli olabileceği tabir edildi.

Giysi kesiminde ise ilerleyen süreçte turizm görünümüne bağlı olarak artan maliyetlerin fiyatlara yansıtılma mümkünlüğünün enflasyon görünümü üzerindeki kıymetli risk ögelerinden biri olduğu belirtildi. Raporda, “Asgari fiyat artışının iktisat genelinde fiyat artışları için değerli bir referans olduğu dikkate alındığında, yakın devirdeki gelişmeler 2021 yılında öngörülen dezenflasyon sürecini olumsuz etkileyebilecek bir öge olarak değerlendirilmektedir” denildi.

Habertürk-  Ahmet Kıvanç