Uykunun evreleri nelerdir ?

Uyku, insan ömrünün tamamı düşünüldüğünde önemli oranda yer kaplayan bir süreçtir. Enteresandır ki bu derece büyük bir yer kaplamasına rağmen hakkında bildiklerimiz son 60 yıldaki çalışmalara dayanmaktisimır. Neden uyumaya gereksinim duyarız üzere sorulara kesin bir cevap verilemese de uykunun bileşenleri ve evreleri konusunda epeyce kesin bilgilere eriştiğimiz söylenebilir(akt. Morris, 2002). Uyku laboratuvarlarındaki çalışmalar sonucunda uykunun, nörofizyolojik ve biyokimyasal ve epeyce kompleks bir yapıdan oluşan faal bir süreç olduğu anlaşılmıştır(akt. Öztürk ve Uluşahin, 2016). Yapılan araştırmalarla uykunun döngüsel olduğu görülmüş ve tüm gece mühletince beyin büyüklüğü ile alakalı olarak 90-120 dakikalık aralıklarla 4 ile 5 defa yineleyen ve başka özellikleri bulunan kabaca iki tıp uyku durumundan kelam edilir. Bunlardan birincisi “hızlı göz hareketleri” tümcesinin ingilizcesi olan “rapid eye movements” sözlerinin baş harflerinin seçilmesiyle oluşturulan “REM” ; ve bir oburu de yeniden rem dışı manasına gelen “non-REM” isimli durumdur(akt. Ertuğrul ve Rezaki, 2004).

REM uykusu esnasında, görüntüleme sistemleri ile incelemeler yapan araştırmacılar güya kişi uyanıkmış üzere bir profil çizen sonuçlar ile karşılaşmış ve teneffüs, kan basıncı ve nabız üzere hayati belirtilerde düzensizlikler gözlemlemiştir. Hayaller bu uyku durumunda görülmektedir(akt. Öztürk ve Uluşahin, 2016).

Rem dışı (non-REM) ise uykunun geri kalan kısımlarını kapsamaktisimır. Yapılan çalışmalarda bu durum için 4 evre tanımlanmıştır(akt. Öztürk ve Uluşahin, 2016).

Birinci evre bahsi geçen bu evrelerin birincisidir ve uyanıklıtkan uykuya geçiş burisima başlar(akt. Öztürk ve Uluşahin, 2016).Birinci evre ortalama birkaç dakika sürer ve şayet bu evrede uyuyan kişi uyandırılırsa, khadiseca uyanacağını söylemek ve uyandığında uyuduğunu bile farketmemesinden kelam etmek mümkündür(akt. Morris, 2002).

İkinci evre ile uykunun derinleşmesinden kelam edilir. Bu evrede EEG dalgalarının suratının azaldığı görülür ve evvelki evrelere nazaran dalgaların genliğinin arttığını görmek mümkündür. Bu evrede yüksek voltajlı dikenler diye anılabilecek K-kompleksi ve iğcikler izlenebilir(akt. Öztürk ve Uluşahin, 2016).

Üçüncü evrede iğciklerin kaybolması ve yüksek voltajlı delta dalgalarının ortaya çıkması kelam konusudur(akt. Öztürk ve Uluşahin, 2016).Bu evrede uyuyan bireyi uyandırmak evvelkilere nazaran artık daha zordur ve kişinin ses ya da ışık üzere uyarıcılara reaksiyon vermemesi mümkünlüğü epey yüksektir(akt. Morris, 2002).

Dördüncü evrede ise üçüncü evrede ortaya çıkmaya başlayan delta dalgalarının ağır olarak ortaya konduğu görülür(akt. Öztürk ve Uluşahin, 2016).Bu evrede, öbür evrelerde yavaşlisimığını belirttiğimiz kalp atış ve teneffüs suratı ile kan basıncı ve beden ısısı en düşük düzeylere geriler. Bu kozmosun yaş ilerledikçe müddetinin azaldığı görülmüştür(akt. Morris, 2002).

Uyku üstte bahsedilen evrelerden birincisi ile başlamaktisimır ve sırasıyla evre evre devam eder. Delta dalgalarını barından üçüncü ve dördüncü evre genel olarak derin uyku evresi olarak ele alınırken, birinci ve ikinci evre kişinin kısmen daha khadise uyanabileceği yüzeysel uyku evresi olarak kabul edilir(akt. Öztürk ve Uluşahin, 2016).Evreleri incelenmiş olan non-REM devri, toplam uykunun yaklaşık %80’ini oluşturur(akt. Ertuğrul ve Rezaki, 2004).

REM periyodu hakkında yapılan çalışmalarda, bu devrin uykunun birinci saatlerinde 5-10 dakika, son saatlerinde ise 20-40dk ortasında sürdüğü görülmüş ve dhadiseısıyla aktif uykunun, daha çok son saatlerde olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Düşlerin bu devirde görüldüğünden üstte bahsetmiştik. Ayrıyeten derin uykuya kıyasla bu periyotta de uyandırılmanın khadise olduğundan kelam etmek mümkündür. Tıpkı non-REM içindeki dördüncü evrede olduğu üzere, yaş ilerledikçe REM uykusunda da azalmalar olur(akt. Öztürk ve Uluşahin, 2016).

Kaynakça

Ertuğrul, A. ve Rezaki, M. (2004). Uykunun nörobiyolojisi ve bellek üzerine tesirleri. Türk Psikiyatri Mecmuası, 15(4), 300-308.

Morris, C.G. (2002) Psikolojiyi anlamak (Psikolojiye giriş) (3. Baskı). (H. B. Ayvaşık, ve M. Sayıl, Çev. Ed.). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.

Öztürk, M. O. Ve Uluşahin, N. A. (2016). Ruh sıhhati ve bozuklukları (14. Baskı). Ankara: Nobel Tıp Kitapevleri.